کە من مردم کورد نامرێ!
د.عەبدولڕەحمانی قاسملوو ڕێبەرە ئاشتیخواز و شۆڕشگێڕەکەی کوردستان
د.قاسملوو لە یەکەم شەوی زستانی ساڵی ١٣٠٩ی هەتاویی لە گوندی قاسملوو لەنزیک شاری ورمێ لە دایک بووە و خاوەن بڕوانامەی دکتۆڕا بووە لە بەشی ئابوریی. د.قاسملوو شارەزای زمانەکانی کوردی، فارسی، تورکی، عەرەبی، ئینگلیزی، فەڕەنسی، چێکۆ سلۆڤاکی و ڕووسی بوو و بەزۆر زمانی دیکەش وەک ئەڵمانی و زمانەکانی سلاڤ تاڕادەیەک ئاشنا بوو.
بۆ ماوەی ١٨ ساڵ سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران بووە.
د.قاسملوو ڕێبەری کاریزمای گەلی کوردە لە ڕۆژهەڵات و تا ئێستاکەش یاد و ناوی لەناو زەینی لاواندا زیندوویە و لە خۆپیشاندانەکانی ڕاپەرینی ژینا بەردەوام ناوی وەک درووشم دەگوترایەوە، شایانی باسە د.قاسملوو یەکێک بووە لە کاندیدەکانی خەڵاتی ئاشتی نۆبێڵ لە ساڵی ١٩٩٠ی زاینیی.
د.قاسملوو هەر لە تەمەنی منداڵییەوە بیری ئازادیخوازی وای لێدەکات کە هەموو ژیانی خۆی بۆ بەدیهێنانی مافەکانی گەلی کورد تەرخان بکات. کەسایەتییەکی پراگماتیست، ئاشتیخواز ، دێموکرات، ئازادیخواز ، لێهاتوو ، بوێر و لێبڕاوی هەبوو.
د.قاسملوو سیاسەتمەدارێکی ناسراو و دیپلۆماتکارێکی بەتوانا و ئابوری زانێکی گەورە بوو.
زۆر بایەخی بە خوێندنی زمانی کوردی دەدا، سەڕەڕای ئەو هەمووە ئەرکە قورسە کە وەک سکرتێری گشتی حیزب لە سەرشانی بوو، چالاکانە لە هەموو قۆناغەکانی تێکۆشانی حیزبدا بۆ پەرەپێدانی خوێندن و نووسینی کوردی لە نێو خەڵک و پێشمەرگەدا بەشدار دەبوو.
د.قاسملوو لە ساڵی ١٩٤٦دا تێکۆشانی سیاسی خۆی بە دامەزراندنی ڕێکخراوی یەکیەتیی لاوان لە شاری ورمێ دەست پێکردووە.
هەر لەوساڵەدا دوای ڕوخانی کۆماری کوردستان بۆ درێژەدانی خوێندن چوەتە تاران پاشان چوەتە فەرەنسا لە شاری پاریس لە زانکۆی سۆربۆن دەستی بە خوێندن کردووە، لەم ماوەیەدا کە لە فەڕەنسا بووە لەگەڵ چەند خوێندکاری دیکەی کورد “کۆمەڵەی خوێندکارانی کوردیان لە ئەوروپا” دامەزراندووە دواتر بەهۆی فشاری حکومەتی دیکتاتۆری پەهلەوی ناچار فەڕەنسای بەجێهێشتووە و چوەتە چیکۆسلۆڤاکی، ساڵی ١٩٥٢ لەپڕاگی پێتەختی چێکۆسلۆڤاکی بڕوانامەی بەکالۆریۆسی لە زانستی ئابووری و سیاسی بە دەست هێناوە و لە ساڵی ١٩٦٢ تێزی دکتۆڕاکەی بە ناوی کوردستان و کورد پێشکەش بە بەشی ئابوریی زانکۆی پڕاگ کردووە.
ڕێبەریی مەزنی کورد لەو ڕۆژەوە کە وەک کوردێکی تێکۆشەر پێی نایە خەبات، ڕیزەکانی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێرانی بۆ خەبات و تێکۆشان هەڵبژارد و بۆ ڕووخان و لەسەر کار لاچوونی ڕژێمی پاشایەتی ئێران بێوچان خەباتی کرد، دوای ڕووخانی ڕژێمی پاشایەتیش دژی دەسەڵاتی کۆماری ئیسلامی ئێران وەستاوەتەوە، بە هەموو شێوەیەک دژی دیکتاتۆریەت بووە و بە ئاشکرا گووتویەتی کە “خرابترین دێموکراسیم لە باشترین دیکتاتۆری پێ باشترە”، شەهید د.قاسملوو نەک هەر تەنیا خەباتی بۆ ئازادی گەل و خاکی خۆی کردووە بەڵکوو خەباتی بۆ ئازادی گەلانی دیکەش کردووە و دەنگی هەموو گەلانی چەوساوەی ئێران بووە.
بە شەهید کردنی ئازادیخوازان، بیری ئازادی نامرێ!
شەهید د.قاسملوو ڕێبەری ئازا و ئاشتیخوازی کورد لە ڕێکەوتی ٢٢ی پوشپەڕی ١٣٦٨ (١٣ی ژوئیەی ١٩٨٩) کە بۆ دۆزینەوەی ڕێگای چارەسەری ئاشتیخوازانەی مەسەلەی کورد لە ئێراندا، لەگەڵ چەند نوێنەری کۆماری ئیسلامی ئێران لە ڤییەن پایتەختی وڵاتی نەمسا لەکۆبوونەوەدابوو، لە ناو دڵی وڵاتێکی دێموکڕاتیکی ئەوروپا و لەسەر مێزی وتووێژ، لەگەڵ هاوڕێی تێکۆشەر کاک عەبدوڵا قادری ئازار ئەندامی کۆمیتەی ناوەندی و نوێنەری حیزب لە ئەوروپا هەروەها د،فازڵ ڕەسووڵ کوردی هاووڵاتی باشووری کوردستان و مامۆستای زانکۆ بە دەستی دیپلۆمات ترۆریستانی کۆماری ئیسلامی بۆ ئاشتی شەهید کران.
بە شەهیدکردنی د.قاسملوو ڕەنگە ئەو رێبەرە بە جەستەلەلای میللەتی نەبێت بەڵام وانەکانی سەرچیایی قاسملووی مەزن بووەتە وێردی سەر زمانی هەموو لاوان و ژنان و ڕێنیشاندەری ڕێگای ئازادین بۆیان.
ئێمەی لاوانیش لە یادی داگیرسانی مۆمی ٩٣ساڵی ڕێبەری گەورەی کورد، بەڵێنی نەسرەوتن تا سەرکەوتن دووپات دەکەینەوە .
Ku ez mirim Kurd namire
Doktor Ebdulrehmanê Qasimlo yê rêberê aştîxwaz û şereşgerê Kurdistanê
Dr. Qasimlo li yekemîn şeva zivistanê (şeva Yelda) a sala 1309, li gundê Qasimlo yê ser bi bajarê Urmiyê ji dayîk bûye. Ev xwediyê bawernameya doktorayê ya aborî bû; Wî çendîn zimanên wekî Kurdî, Farsî, Tirkî, Erebî, Îngilîsî, Feransî Çêkoslovakî, Rûsî bi başî dizanî û heta qasekî şarezayê hin zimanên din ên wek Almanî bû.
Dr. Qasimlo bo heyama 18 salan sekreterê giştî yê Hizba Demokrat a Kurdistana Îranê bû,
Dr. Qasimlo rêberê karîzma yê gelê Kurd li Rojhilaê Kurdistanê heta niha jî yad û navê wî di nav hişê ciwanan de zîndî ye û di nav serhildana Jînayê de berdewam navê wî wek dirûşm dihate gotin û herwisa hêjayî gotinê ye ku Dr. Qasimlo yek ji berbijêrên xelata Nobêl di sala 1990an de bûye.
Dr. Qasimlo her ji temenê zarotiyê ve, bîra azadîxwaziyê wisa wî dike ku tev jiyana xwe ji bo bidestveanîna mafê gelê Kurd terxan bike.
Ew kesayetiyek Piragmatîst, aştîxwaz, demokrat, azadîxwaz, karzan, netirs, zana bu.
Dr. Qasimlo siyasetmedarek naskirî û dîplomatkarek bi şiyan û aborî zanek mezin bû.
Wî gelek girîngî dida xwendina bi zimanê Kurdî; wî tevî ew hemû erkên giran ku wek sekreterê giştî yê Hizbê li ser milê wî bû, bi awayekî çalakane di hemû qonaxên têkoşîna Hizbê de bo berfirehkirina xwendin û nivîsîna Kurdî di nav xelk û pêşmerge de
beşdarî dikir.
Di sala 1946an de, Dr. Qasimlo xebata xwe ya siyasî bi damezrandina Saziya Yekîtiya Ciwanan li bajarê Urmiyê dest pê kir.
Her di wê salê de piştî herifîna Komara Kurdistanê, ew ji bo berdewamkirina xwendinê çûye Tehranê û paşê çû Feranseyê û li bajarê Parîsê li zanîngeha Sorbonê dest avêt bi xwendinê, di vê heyamê de ku li Feranseyê bû bi çend xwendekarên din ên Kurd re “Komeleya Xwendekarên Kurd” li Ewropayê damezrad û paşê ji ber zextên hikûmeta dîktatorî ya Pehlewî neçar dimîne Feransê bi cih bihêle û ber bi Piraga Çêkoslovakiyê ve biçe û li sala 1952an bawernameya lîsansê di zanista aborî û siyas de bi dest anî û sala 1962an ji zanîngeha Piragê doktoraya zanistên aborî wergirt.
Rêberê me yê mezin ji roja ku weke têkoşerekî Kurd tevlî têkoşînê bû, refên Hizba Demokrat a Kurdistana Îranê ji bo têkoşînê hilbijart û ji bo hilweşandina rejîma Paşayetî ya Îranê bêwestan têkoşiya, û piştî herifîna rejîma Paşayetî jî li dijî desthilata Komara Îslamî ya Îranê sekinî, bi hemû şêweyekî li dijî dîktatoriyê bû û bi eşkere digot ku: “Min demokrasiya herî xirab pê ji dîktatoriya herî baş baştir e.” Şehîd Dr. Qasimlo ne tenê ji bo azadiya gel û axa xwe, belkî ji bo azadiya gelên dinê jî têkoşiya û dengê hemû gelên çewsayî yên Îranê bû.
Bi şehîdkirina azadîxwazan, Hizra azadî namire!
Dr. Qasimlo rêberê zîrek û aştîxwaz ê Kurd li rêkefta 13.07.1989an, di demekê de ku ji bo peydakirina rêçareyeke aştîxwazane bo meseleya Kurd di Îranê de bi çend nûnerên Komara Îslamî ya Îranê re li bajarê Viyena paytexta Otrîşê di nav dilê welatek demokratîk a Ewropayê de li ser maseya danûstandinê rûniştibû, tevî hevalê xebatkar Ebdulah Qadirîazer endamê Komîteya Navendî û nûnerê Hizbê li Ewropa û Fazil Resûl yê Kurdê Başûrê Kurdistanê û mamostayê zanîgehê li Viyenê, ji aliyê dîplomat-terorîstên rejîma Îranê ve hatine şehîdkirin..
Bi şehîdkirina Dr. Qasimlo belkî ew wekî fîzîkî di nav netewa xwe de nebe, lê waneyên ser çiya yên Qasimloyê mezin bûne axavtinên ser zimanê tev ciwan, jinan û rênîşanderên rêya azadiyayê ji bo rêya azadiya wan..
Em ê ciwan jî di yada pêxistina mûma 93 saliya rêberê mezin ê Kurd de, soza xebatê heta serkeftinê dûbare dikin.
