نووسین: سەید ئەحمەد حوسێنی
تێبینی: ئەم نووسینە بیروەری دامەزراندنی کۆمیتەی یەکیەتیی لاوانە دوای شۆڕشی گەلانی ئێران
نازانم کامتان سەمفۆنی لوورەی خۆمپارە و شریخەی فانتۆم و ویزەی گوللە و تەقەی وەک برێشکەی قەنناسەتان لە بیرماوە؟
وەچەی ئێمە لە هەرەتی لاوەتیدا، پاش داگیرکرانەوەی کوردستان دەگەلی ژیاین و شەوانە لە ژێرخانی خانوە قوڕینە بە ئەرزا رۆچوەکانا دەگەڵ خزم و دراوسێکانا خۆمان حاشار دەدا و پادگان و بنکە سەربازیەکانی شار وەک سەرخۆشیکی جەزمبوو بێ‌پسانەوە شاریان دەکوتا.
شەوانی شار و هێرشی بێ‌بەزییانەی بکەرانی هاوردەکراو بۆ سەرکوتی نەتەوەیەکی زولملێکراو و بێدەرەتان و بێکەس، ئێستاش لەزەینمدا ماوە و دەنگ و دیمەنەکانی لە گوێمدا دەزرینگێتەوە.
پوور ئامینی دراوسێمان لە قوژبنێکی ژێرزەمینەکە خۆی مات دابوو و بە عەرەبی ئایەتەلکورسی و چەند دوعایتری بە سەر ژوورەکەدا دەخوێند. من نە شارەزای شەر بووم و نە لە ئایەتەلکورسی پوورئامین دەگەیشتم بەڵام گوێم لە لەشکری تاران بوو کە بەدەم ” اللەاکبر” وتنەوە شاریان دەکوتا و خەلکیان دەکوشت. دوعاکان جارجار بەدەنگی تەقەی خەست و تەقینەوە بەهێزەکانی خۆمپارە کپ دەبوون و نەدەبیستران. دیاربوو دەنگی چەک بە سەر دوعادا زاڵە. هەرچەند پوورئامین باوەری تەواوی بە کاریگەری دوعاکانی هەبوو و منیش ئاواتم دەخواست وابێت و دوعاکان بتوانن پێش بەو خۆمپارەبارانە بگرن و لەو ترس و خۆف و دڵەخورپە رزگارمان بێت، بەڵام وا نەبوو و شەر بەردەوام بوو. مال کاول دەبوون و مرۆڤی کورد دەکوژران.
شەو بەرەو بەیان دەخوشی و تەقە کەم دەبۆوە و من بیرم لە ئێستا و دوارۆژ دەکردەوە. بە پشتیوانی پەندی پێشینیان ” تەنگانان بەریان کورتە”، دوارۆژم گەش دەبینی و خۆشم لە قەرەی کات و چۆنیەتی گەیشتن بەو رووناکییە نەدەدا و نەشمدەزانی شەر چارەنووسمان بۆ کوێ دەبات. ئەو شەوە کۆمەلێک پرسیار منیان راچڵەکاند. ڕاچڵەکانێکی ئەوتۆ کە تا ئێستاش بەرز و نزمی شەپۆلی لیکەوتەکانی، رایەلکەی فکر و سەربردە و بیرەوەرییەکانم دەجووڵینن و وەک سازێکی جارجار ناساز ئاوێتەی چرکەکانی ژیانمن.
لاوێکی ساکار بووم و زانیاریم لە سەر چۆنیەتی کەین و بەینی سیاسی و ژوورەکانی بریاری هەرێمی و گەردوونی نەبوو و پانتایی دەرئەنجامەکانی “شەر”یشم وەک واقع هەلنەدەسەنگاند. بیستبووم؛ مادام شەر دەرگای پێگرتی، مرۆڤ ناکرێت بێدەنگ و بێهەڵوێست بێت. بێدەنگبوون شەر ناوەستێنێت و تەنیا شەر و خۆراگری دەتوانێ کۆتایی بە شەر بێنێت. بیستبووم بۆ ئەوەی بتوانی شەر بکەی پێویستە ” هێز”ت هەبێ و هێزیش لە یەکگرتوویی و ئیرادە دایە.
چێشتەنگاوێکی درەنگ بە پارێزەوە چوومە ناو شار. ئاسەواری تەقەی شەوی رابردوو بە روخساری خەلک و شارەوە دیار بوو. بریندار و کوژراو و ویرانبوونی ماڵ و حەوشە و دووکانی خەلک بەرهەمی ئەم شەوە بوو. رستە و وشەکانی درووشم و تیۆری ناو کتیبەکان لە مێشکمدا دەهاتن و دەچوون. لە هەواری ئەم ئەزموونە وچانم دەدا و فاکتی ئەویتریانم دەکردە پێوەر تا سەر لەو دۆخە دەربێنم. جێگە و شوێن و پێگەی زووربەی ئەو سەردانانەم نەدەزانی.
زوڵمی بە ئاشکرا وایکرد کە بریار بدەم بێدەنگ نەبم و بە پێی توانا بە گژدابچمەوە. ئەم بریارم شارەزایانە بوو یان نا، بریارێکی راست بوو یان نا؟! نازانم. بەلام دەزانم بریارێکی بە جێ و بوێرانە بوو. تەقەی ئەو شەوە بێگوومان خەلکێکی زۆری هەراسان کردبوو بەڵام ئەوانەی ڕاچڵەکابوون زۆر نەبوون. دەبوو شتێک بکەین. کەوتمە شوێن دۆزینەوەی ئەم لاوانەی تەمای رابوونیان بوو و سەرئەنجام لە شەوێکی سامگرتووی پاییزدا کە بەرقی شاریان چراندبوو و کوێرانە بۆ ئیسپاتی وجوودی خۆیان تەقەیان لە مالان دەکرد، کۆبوونەوەی یەکەمی دامەزرانی یەکیەتی لاوائی دیموکراتمان پێکهینا پاشان کۆبوونەوەکان لە گەرەکەکانی بەردەقووچ و کەمەربەندی و تەربیەت‌بەدەنی بەردەوام بوون.
لاوەکان زوربەیان لە قۆناغی دواناوەندی دەیانخوێند و لە بنەمالەیەکی هەژار گەورە ببوون. ساکار و کەمئەزموون و دڵسۆز بوون. دەیانەویست کورد بن، ئازاد بن و لە دیاریکردنی چارەنووسی خۆیان و مێژووی ناوچەکەدا دەخیل بن. هیواکانیان وەک مرواری بێ غەل و غەش بوو و تەنیا ئومێدیان دەخواست باری گوزەرانی هەژاران باش کەن. وردە وردە خۆمان پتەو و ئامادە دەکرد و شەری سێ‌مانگە دوایی هات و رەوتی وتووێژ دەستی پێکرد. بنکە و بارەگامان بە ئاشکرا لە ناوشار دانا. کەم بووین بەلام کاریگەربووین و وردە وردە رێژەی لایەنگرانمان زیادیکرد. کاری رێکخراوەیی بۆ فێربوونی بەیەکەوەبوون و پەروەردە بە گشتی و روشەنگەری بەتایبەتی لە ریزی بەرنامەکانمان دابوون. بە هیمەتی پشتیوانی هێندێک خەلک بە تایبەت بەرێز “سالح”+ کتیبخانەیەکمان دانا و لاوەکان دەیانتوانی کەلکی لێوەرگرن.
کوردی نووسین و خوێندنەوە زۆر دەگمەن و لاواز و زانیاری سیاسی کەم بوو بۆیە بریارمان دا نامیلکەیەک بە کوردی لە سەر مەفهووم و دەستەواژەکانی سیاسی و نەتەوەیی بلاوبکەینەوە تا ئاستی زانیاری ئەندامان بەرێتەسەر و هاوکات فێری کوردی نووسین بن.بەوشێوە نامیلکەی “ئاوارە” ئورگانی لاوانی سەردەشت لەدایک بوو.
زۆر سەخت و دژوارە کوڕە هەژار بی و لە گەڵ کۆمەلێک هەژاریتر بە گژ کۆمەلێک نەریت و لەمپەر و گاشەبەردی بێ‌رەزای ناو زەینی کۆمەڵگادا بچیەوە. نە ئەزموونی نووسینمان بوو نە کەرەسە و ئامرازی چاپی بڵاڤۆک و نامیلکە. ئەوانەیشی کە گۆیا لێزان و کارلێهاتوو بوون لە ” زکری دەولەت نەخۆش دەبێ بەڵام نامرێ”دا، جەزم بوون و قەرەی ئیمە نەدەکەوتن.
ئەو++ دەگەڵ دەستە خوشکەکەی کە خزمیشی بوو جارجار سەردانیان دەکردین و لە لاواندا بوون. کیژێکی نیشتمانپەروەر و رێکوپێک و چاڵاک بوو و لە دانشسەرای مقدماتی بۆ ماموستایی دەیخوێند. داوام لێکرد بۆ تایپی نامیلکەی “ئاوارە” یارمەتیم بدەن. سەرئەنجام ئێواران بە دزی لە ئامرازی قوتانخانەی ” خەدەمات” کەلکمان وەردەگرت و ئاورەمان تایپ و پاشان چاپ و بلاودەکردەوە و ئەوەش بوو یە یەکەم نامیلکەی سیاسی و سەرەتای پرۆسەی کوردی نووسین+++ لەو قۆناغەی میژووی شارەکەمان. دیارە ئەم پرۆسەیە پاشانیش هەر لە لایەن ئەو لاوانەوە بە شێوازی جیاواز و لە قۆناغیتردا بەردەوام و بوو بە بناغەی گەشەی سیاسی و شوناسخوازی و پەرەگرتنی زمانی کوردی.
تێبینی
+ کاک سالح مرۆڤیکی خویندەوار و چەپ بوو و کتێبێکی زۆری پێشکەش کردین.
++ ئەو بەرێزە لەناو شورشدا زۆر چالاک و تێکۆشەر بوو و پاشان شەهید بوو.
+++ قۆناغی دوای شار، کردنەوەی قوتابخانەکانی ناوچەکە بە کوردی بوو کە کوردی خویندن بوو بە شتێکی سروشتی. یەکیەتی لاوان لە ناو کۆری پەروەردە و فیرکردندا، ئەرکی ماموستایەتیان لە گوندەکان بەریوە دەبرد.
